Het nieuwe schooljaar staat voor de deur

Zomervakantie betekent voor mij loslaten en ruimte maken in mijn hoofd. Tijd om bij te lezen ook en frisse perspectieven op te doen. Heel toepasselijk las ik in ‘De jacht naar rust’: “Het blijkt voor ons moderne mensen nog niet zo eenvoudig om te rusten en ontspannen samen te leven.” En ook: “Het ritme van de rust is bedoeld om het leven te ordenen, te resetten en te heroriënteren op wat er werkelijk toe doet.” 
In ‘Dienend leiderschap’ wordt gesteld dat het in de kern gaat om ‘zorgen voor groei en ontwikkeling bij mensen’. Herkenbaar, zowel richting de aan ons toevertrouwde leerlingen als richting onze medewerkers die het professionele kapitaal van de organisatie vormen. Daar ben ik mij de afgelopen twee jaar nog meer bewust van geworden door de coronapandemie en de krapte op de arbeidsmarkt. Of, in de woorden van Wouter van Noort: “Want dat geen mens los van een ander mens functioneert, geen mens losstaat van de natuur, dat ‘geen mens een eiland is’, dat hebben we de afgelopen periode toch wel geleerd?”

 

Als professionals kunnen we meestal vertrouwen op ons denken en onze intuïtie, maar glijden we soms onbewust uit in ons denken. Om ‘bananenschillen’ te voorkomen moeten we volgens Marald Mens ons oordeel vaker uitstellen, onszelf kritisch blijven bevragen, onze expertise verder aanscherpen, onze mentale modellen op de proef stellen en indien nodig bijstellen op basis van de juiste feedback. “In de gereedschapskist van de onderwijsprofessional mag kennis over de mentale uitglijders niet ontbreken”, zo stelt Suzanne Weusten en ik deel, na lezing van de praktische tips en adviezen, haar opvatting.  

 

‘Dit is goed onderwijs’ helpt leraren om op verantwoorde wijze evidence-informed keuzes te maken om het onderwijs in de klas te verbeteren. Het boek van Greg Ashman misstaat dan ook niet in de boekenkast van elke leraar. Zijn eerdere boek ‘Dit is goede didactiek’ vult de rugzak (of boekenkast) van leraren verder met kennis over effectieve instructie en vaardigheden die nodig zijn om beredeneerde keuzes te maken in het dagelijks onderwijs. 

 

Ons onderwijs is echter niet alleen bedoeld om leerlingen toe te rusten met de kennis en vaardigheden die ze nodig hebben om zich staande te kunnen houden in de wereld. Goed onderwijs moet ook altijd gericht zijn op het persoon-zijn van de leerling, simpelweg omdat het in het onderwijs nooit in abstracte zin om kennis en vaardigheden kan gaan, maar het er altijd om gaat dat ‘iemand’ vaardig wordt, ‘iemand’ kennis en inzicht verwerft, en ‘iemand’ zich kan oriënteren in de wereld. Gert Biesta stelt in het vijfde deel van zijn kwintet dat de mate waarin de (impuls)samenleving ruimte en tijd beschikbaar wil stellen een belangrijke indicator van haar democratische kwaliteit is. 

 

 

  

Ten slotte blijven we komend schooljaar ook werken aan kansengelijkheid in ons onderwijs. Het is een complex onderwerp en de opvattingen over wat gelijke kansen precies inhouden, kunnen sterk uiteenlopen. Zeker is dat de verschillen tussen leerlingen al beginnen vanaf de geboorte. Kinderen uit gezinnen met een lagere sociaal-economische status komen vaak met minder voorkennis naar school dan kinderen van hoogopgeleide ouders. Hoe ga je daar als school mee om?

 

In het boek ‘Wat is eerlijk?’ staan 15 belangrijke lessen opgetekend om een bijdrage te leveren aan het verbeteren van kansen. Les 15 zegt: “Ga met elkaar in gesprek over belangrijke waarden in het onderwijs.” De betekenis die we geven aan gelijke kansen bepaalt immers ook welke maatregelen getroffen worden om gelijke kansen te bevorderen.

 

Ik wens iedereen (onze leerlingen, ouders én medewerkers) een leerzaam en betekenisvol schooljaar toe en sluit af met een relativerende opmerking: “Schools cannot compensate for society” (Bernstein, 1970).

 

Willem de Jager,                                                                                                   augustus 2022

bestuurder SCPO Lelystad